पीक विमा योजना: शेतकऱ्यांसाठी आशेचा किरण
एक मेहनती शेतकरी, नेहमी म्हणायचे, “शेतीत सगळं ठीक असलं तरी निसर्गाचं काही सांगता येत नाही.” गेल्या वर्षी अतिवृष्टीमुळे त्यांच्या सोयाबीनचं मोठं नुकसान झालं, पण पिक विमा काढल्यामुळे त्यांना आर्थिक आधार मिळाला. रामू काकांसारख्या लाखो शेतकऱ्यांसाठी ही योजना म्हणजे एक सुरक्षित कवच आहे. नैसर्गिक आपत्ती मग ती गारपीट, पूर, दुष्काळ किंवा ढगफुटी यापासून तुमच्या पिकांचं संरक्षण करते.
कृषी मंत्रालयाच्या आकडेवारीनुसार, २०१६ पासून PMFBY अंतर्गत ३८ कोटींहून अधिक शेतकऱ्यांनी अर्ज केले आणि ₹१,५०,००० कोटींहून अधिक विमा दाव्यांचं वाटप झालं आहे. यावरूनच या योजनेचं महत्त्व लक्षात येतं. यंदा, महाराष्ट्र सरकारने स्थानिक आपत्तींसाठी विशेष तरतुदी केल्या आहेत, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना अधिक फायदा होईल.
अंतिम तारीख का वाढवली?
यंदा सुधारित पीक विमा योजनेत काही जाचक अटींमुळे शेतकऱ्यांचा सहभाग कमी झाला. सरकारने २०२२ पासून उत्पादनावर आधारित आणि ८०:११० मॉडेलचा अवलंब केला, पण यामुळे अनेक शेतकऱ्यांनी योजनेकडे पाठ फिरवली. त्यामुळे सरकारने १४ ऑगस्ट २०२५ पर्यंत मुदत वाढवली आहे, जेणेकरून अधिकाधिक शेतकरी सहभागी होऊ शकतील. पण लक्षात ठेवा, ही शेवटची संधी असू शकते
पीक विमा योजनेचे फायदे
- कमी प्रीमियम : खरीप पिकांसाठी फक्त २% , रब्बी पिकांसाठी १.५% आणि व्यावसायिक पिकांसाठी ५% प्रीमियम. उरलेला हप्ता केंद्र आणि राज्य सरकार मिळून भरतात.
- विस्तृत संरक्षण : दुष्काळ, पूर, गारपीट, चक्रीवादळ, कीड रोग यापासून पिकांचं नुकसान झाल्यास आर्थिक मदत.
- स्थानिक आपत्तींसाठी विशेष तरतुदी : महाराष्ट्रात गारपीट, ढगफुटीसारख्या स्थानिक समस्यांसाठी वैयक्तिक नुकसानभरपाई मिळू शकते.
- ऑनलाइन प्रक्रिया : PMFBY पोर्टल, CSC केंद्र किंवा बँकांमार्फत अर्ज करणं सोपं आहे.
अर्ज कसा कराल?
अंतिम तारीख : १४ ऑगस्ट २०२५
अर्ज प्रक्रिया :
- ऑनलाइन अर्ज :
- PMFBY च्या अधिकृत वेबसाइटवर (pmfby.gov.in) जा.
- “Farmer’s Corner” वर क्लिक करा आणि “Guest Farmer” पर्याय निवडा.
- नोंदणी फॉर्ममध्ये नाव, आधार क्रमांक, बँक खाते तपशील आणि पिकाची माहिती भरा.
- आवश्यक कागदपत्रे (आधार कार्ड, बँक पासबुक, खसरा क्रमांक, पेरणी प्रमाणपत्र, जमिनीची कागदपत्रे) अपलोड करा.
- फॉर्म तपासून “Create User” वर क्लिक करा.
- ऑफलाइन अर्ज :
- जवळच्या बँक, सहकारी संस्था किंवा CSC केंद्रात जा.
- कागदपत्रांसह अर्ज भरा आणि जमा करा.
महत्त्वाच्या टीप्स
- ॲग्रीस्टॅक नोंदणी आणि ई-पीक पाहणी बंधनकारक आहे.
- पिकाची माहिती आणि ई-पीक पाहणीत तफावत आढळल्यास अर्ज रद्द होऊ शकतो.
- कर्जदार आणि बिगर-कर्जदार शेतकऱ्यांसाठी योजना ऐच्छिक आहे.
आवश्यक कागदपत्रे
- आधार कार्ड
- बँक पासबुक
- खसरा क्रमांक
- पेरणी प्रमाणपत्र
- जमिनीची कागदपत्रे (उदा. ७/१२, ८-अ)
- गाव पटवारी प्रमाणपत्र
- पासपोर्ट आकाराचा फोटो
का आहे ही योजना महत्त्वाची?
शेती हा जोखमीचा व्यवसाय आहे. एका रात्रीच्या पावसाने किंवा गारपिटीने वर्षभराची मेहनत वाया जाऊ शकते. PMFBY तुम्हाला या जोखमीपासून संरक्षण देते. यंदा, महाराष्ट्रात कमी शेतकरी सहभागामुळे सरकारने मुदत वाढवली, पण तरीही अनेक शेतकरी योजनेचा लाभ घेत नाहीत. १४ ऑगस्ट २०२५ ही तारीख चुकवू नका, नाहीतर तुम्हाला पश्चाताप होऊ शकतो!
शेतकऱ्यांसाठी काही प्रश्न आणि उत्तरे
प्रश्न : पीक विमा योजनेचा दावा कसा मागवायचा?
उत्तर : नुकसान झाल्यापासून ७२ तासांत बँक, कृषी विभाग किंवा PMFBY च्या टोल-फ्री क्रमांकावर (१८००-२०९-५९५९) संपर्क साधा. नुकसानीचे फोटो आणि तपशील अपलोड करा.
प्रश्न : जर मी चुकीची माहिती भरली तर?
उत्तर : ई-पीक पाहणीत तफावत आढळल्यास अर्ज रद्द होईल आणि प्रीमियम जप्त होईल.
प्रश्न : Rs १ पीक विमा योजनेचा लाभ कोण घेऊ शकतो?
उत्तर : अधिसूचित क्षेत्रातील सर्व शेतकरी, मग ते कर्जदार असोत वा बिगर-कर्जदार, या योजनेत सहभागी होऊ शकतात.
