आधुनिक विचारसरणी आणि सोशल मीडियामुळे शेतीची दिशा बदलली
महाराष्ट्रातील नंदुरबार जिल्ह्यातील शहादा तालुक्यातील असलोद-मंडाणे सारख्या दुर्गम भागातील शेतकरी आता पारंपारिक शेती सोडून आधुनिक फळ शेतीकडे वळत आहेत.
सोशल मीडिया, यूट्यूब आणि प्रगतीशील शेतकऱ्यांच्या मार्गदर्शनाने प्रेरित होऊन, अनेक आदिवासी शेतकऱ्यांनी त्यांच्या शेतात ड्रॅगन फ्रूटची लागवड सुरू केली आहे.
परदेशी फळे, देशांतर्गत शेती - आता गावांमध्येही ड्रॅगन फ्रूटची लागवड होत आहे.
ड्रॅगन फ्रूट हे एक परदेशी फळ आहे, परंतु भारतात त्याची लोकप्रियता झपाट्याने वाढली आहे.
या फळाचे तीन मुख्य प्रकार आहेत:
1) गुलाबी मांस (Pink flesh)
2) पांढरे मांस (White flesh)
3) पिवळे मांस (Yellow flesh)
बाजारात त्याची प्रचंड मागणी आणि चांगली किंमत यामुळे, हे असे पीक मानले जाते ज्याला कमी पाणी लागते, कमी काळजी लागते आणि दीर्घकालीन उत्पादन देते.
एका एकरातून लाखोंची कमाई: रोहिदास सोनवणे यांचे यश
मांडणे गावातील शेतकरी रोहिदास सोनवणे यांनी सर्वप्रथम सोशल मीडियाद्वारे ड्रॅगन फ्रूटबद्दल माहिती मिळवली. त्यानंतर त्यांनी नंदुरबार तालुक्यातील शिंदे गावातील एका प्रगतीशील शेतकऱ्याचे मार्गदर्शन घेतले आणि एक एकर जमिनीवर त्याची लागवड सुरू केली. फक्त एका वर्षात त्याने सुमारे १० लाख रुपयांचे उत्पादन मिळवले.त्याचे यश पाहून गावातील इतर चार शेतकऱ्यांनीही ड्रॅगन फ्रूटची लागवड सुरू केली.
बाजारपेठ नाही, फळे शेतातूनच विकली जात आहेत
अनेकदा शेतकरी त्यांचे उत्पादन विकण्यासाठी बाजारपेठेत वळतात, जिथे कधीकधी त्यांना योग्य किंमत मिळत नाही. पण मांडणे येथील शेतकरी आता ड्रॅगन फ्रूट थेट शेतांजवळील व्यापाऱ्यांना आणि ग्राहकांना १०० ते १५० रुपये प्रति किलो दराने विकत आहेत. यामुळे त्यांना वाहतूक खर्च सहन करावा लागत नाही आणि वेळही वाचतो.
कम लागत, कम मेहनत, ज्यादा मुनाफा
1) ड्रॅगन फ्रूट हा एक निवडुंगाचा वनस्पती आहे ज्याला जास्त काळजीची आवश्यकता नसते.
2) कोरड्या हवामानात चांगले उत्पादन देते.
3) कीटकनाशके किंवा औषधांची फारशी गरज नसते.
4) पाण्याचे प्रमाण मर्यादित असतानाही वाढते.
5) जमिनीत चांगला निचरा असावा.
6) फुल येण्यासाठी २ वर्षे लागतात आणि अडीच वर्षांनी फळे देण्यास सुरुवात होते. एक वनस्पती २० ते २५ वर्षे उत्पादन देऊ शकते.
शेतकऱ्याच्या शब्दात - "बाजारात न जाता लाखो कमाई"
"सुरुवातीला मला थोडे कष्ट करावे लागले, पण आता मला त्याचे फळ मिळत आहे. ड्रॅगन फ्रूटची मागणी आणि दर खूप चांगला आहे. गेल्या वर्षी मी सुमारे १० लाख रुपये कमावले आणि तेही बाजारात न नेताच."
— रोहिदास सोनवणे, ड्रॅगन फ्रूट उत्पादक, मंदाणे, जिल्हा नंदुरबार
निष्कर्ष:
ड्रॅगन फ्रूटची शेती आता फक्त मोठ्या शेतकऱ्यांपुरती मर्यादित राहिलेली नाही. नंदुरबारसारख्या आदिवासी आणि दुर्गम भागातही ही शेती आशेचा एक नवीन किरण बनली आहे. कमी खर्चात जास्त नफा आणि शेतातून थेट विक्री - ही या शेतीची सर्वात मोठी ताकद आहे.
