पीकविमा योजना
गेल्या दोन वर्षांपासून महाराष्ट्र सरकारने प्रधानमंत्री फसल विमा योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना फक्त एक रुपयात पीक विमा दिला होता. त्यामुळे लाखो शेतकऱ्यांनी या योजनेत सहभाग घेतला. परंतु यावर्षी ही विशेष सवलत बंद करण्यात आली आहे आणि त्यामुळे शेतकऱ्यांचा सहभाग केवळ ९% पर्यंत कमी झाला आहे.
आता शेतकऱ्याला अधिसूचित क्षेत्र आणि पिकाच्या आधारावर संपूर्ण विमा प्रीमियम भरावा लागेल. त्यामुळेच आतापर्यंत राज्यात फक्त ११ लाख ७३ हजार ९३८ शेतकऱ्यांनी पीक विमा घेतला आहे. तर गेल्या वर्षी १ कोटी ६८ लाखांहून अधिक शेतकऱ्यांनी यात भाग घेतला होता.
सहभाग कमी होण्याची प्रमुख कारणे
१) आता शेतकऱ्यांना विमा हप्ता स्वतः भरावा लागेल.
२) भरपाईचे दर बदलले आहेत.
३) स्थानिक नैसर्गिक आपत्तीसाठी भरपाई देणे बंद करण्यात आले आहे.
४) बनावट विमा प्रकरणांवर (बनावट शेतकऱ्यांच्या नावाने विमा, अधिसूचित क्षेत्राबाहेरील विमा) कडक कारवाई करण्यात आली आहे.
कृषी विभागाच्या मते, या सर्व बदलांमुळे शेतकऱ्यांचा योजनेतील रस आणि विश्वास कमी झाला आहे.
कृषी विभागाचा हस्तक्षेप
राज्य कृषी आयुक्त सूरज मांढरे यांनी सर्व जिल्हा अधीक्षक कृषी अधिकाऱ्यांना शेतकऱ्यांना योग्य मार्गदर्शन करावे आणि त्यांना योजनेत सहभागी होण्यासाठी प्रेरित करावे असे निर्देश दिले आहेत. तसेच, मार्गदर्शनाचा लेखा (अहवाल) कृषी आयुक्तालयाला पाठवावा असे स्पष्ट करण्यात आले आहे.
आता योजनेसाठी फक्त १५ दिवस उरले आहेत. अशा परिस्थितीत, कृषी विभागाला आशा आहे की ५२ लाखांहून अधिक शेतकरी अजूनही या योजनेत सहभागी होऊ शकतील.
विभागवार आलेले अर्ज संख्या (१५ जुलै पर्यंत)
| विभागाचे नाव | सहभाग शेतकरी |
| कोकण | ५,२४७ |
| नाशिक | १,०६,५३४ |
| पुणे | ७६,४७३ |
| कोल्हापूर | २१,६९१ |
| संभाजीनगर | ३,५५,२१४ |
| लातूर | ४,०७,६११ |
| अमरावती | १,६३,०३६ |
| नागपूर | ३८,१३२ |
जुने धोरण आणि सरकारचे नवे बदल
१) सरकारने २०२३-२४ आणि २०२४-२५ मध्ये फक्त १ रुपयाचा विमा दिला असता.
२) सवलत २०२५ मध्ये संपणार असल्याने शेतकऱ्यांना जोखीम आधारित प्रीमियम भरावा लागेल.
३) योजनेअंतर्गत निकष बदलण्यात आले आहेत, ज्यामुळे विश्वास कमी झाला आहे.
निष्कर्ष (Conclusion)
सरकारच्या मागील सवलतींमुळे लाखो शेतकरी या योजनेत सामील झाले. नवीन कर आणि आर्थिक भार यामुळे सहभाग कमी झाला आहे. योग्य मार्गदर्शन, पारदर्शकता आणि शाश्वत पद्धतीने योजनेचा प्रचार केल्यास शेतकऱ्यांचा सहभाग वाढू शकतो.
👉 To see amazing offers from 'Smart Deals' for shopping Click here
