ऑगस्टमध्ये ‘या’ भाजीपाल्याची लागवड करा, बँकेत पैसे भरपूर जमा करा.

टोमॅटो: बाजारात नेहमी मागणी

टोमॅटो हे असं पीक आहे ज्याची मागणी वर्षभर कमी होत नाही. ऑगस्टमध्ये टोमॅटोची लागवड करणं फायदेशीर आहे, कारण ६०-९० दिवसांत पीक तयार होतं आणि बाजारात चांगला भाव मिळतो. माझ्या एका शेतकरी मित्राने गेल्या वर्षी टोमॅटो घेतलं आणि त्याला एका हंगामातच ट्रॅक्टरसाठी पैसे जमवता आले!

टिप्स :

• चांगल्या वाणाची निवड करा : स्थानिक बाजारपेठेत मागणी असलेले आणि रोगप्रतिकारक वाण (उदा., पूसा रुबी) निवडा.

• जमीन तयारी : शेत चांगलं नांगरून माती सैल करा. सेंद्रिय खत टाकल्यास उत्पादन वाढतं.

• पाण्याचं व्यवस्थापन : पावसाळ्यात जास्त पाणी साचणार नाही याची काळजी घ्या. ड्रेनेज सिस्टीम बनवा.

• कीड नियंत्रण : पानांवर बुरशी येण्याची शक्यता असते, त्यामुळे योग्य किटकनाशकाचा वापर करा.

दुधी भोपळा: कमी मेहनत, जास्त नफा

दुधी भोपळ्याची लागवड ऑगस्टमध्ये केली तर ऑक्टोबर-नोव्हेंबरला बाजारात चांगला भाव मिळतो. हे पीक घेण्यासाठी शेतात मंडप बनवावा लागतो, पण एकदा का वेलींनी पकड घेतली की नफा नक्की मिळतो. माझ्या गावात एका शेतकऱ्याने दुधी भोपळ्याच्या शेतीतून आपल्या मुलीच्या लग्नासाठी पैसे जमवले होते!

टिप्स :

• मंडप तयार करा : बांबू आणि दोरी वापरून मजबूत मंडप बनवा, कारण वेलींना आधार हवा.

• बियाण्याचं अंतर : २-३ फूट अंतरावर बियाणे लावा, जेणेकरून वेलींना पसरण्यासाठी जागा मिळेल.

• पाणी आणि खत : नियमित पाणी द्या, पण माती भिजलेली राहणार नाही याची काळजी घ्या. सेंद्रिय खताचा वापर वाढीसाठी चांगला.

• कापणी : भोपळे मध्यम आकाराचे असताना तोडा, ज्यामुळे बाजारात जास्त मागणी मिळेल.

गाजर: कंदमुळांचा खजिना

गाजराची लागवड ऑगस्टमध्ये करणं खूप फायदेशीर आहे, कारण ही कंदमुळे बाजारात नेहमी मागणीला असतात. ९०-१०० दिवसांत पीक तयार होतं, आणि गाजराची चव गोड असेल तर ग्राहक तुटून पडतात. माझ्या शेजारच्या काकांनी गाजराच्या शेतीतून इतका नफा कमावला की त्यांनी गावात नवीन पाण्याचा पंप घेतला!

टिप्स :

• जमीन तयारी : माती सैल आणि चांगली नांगरलेली असावी. दगड किंवा कचरा काढून टाका.

• बियाणे लावणे : २०-२० सें.मी. अंतरावर बियाणे लावा आणि माती ओलसर ठेवा.

• पाण्याचं नियोजन : माती कोरडी होऊ देऊ नका, पण जास्त पाणीही टाळा.

• कापणी वेळ : गाजर मध्यम आकाराचे असताना काढा, ज्यामुळे चव आणि किंमत दोन्ही चांगली मिळेल.

वांगी: बाजारपेठेचा राजा

वांगी हे असं पीक आहे ज्याला बाजारात कायम मागणी असते. रोजच्या जेवणातून ते हॉटेलच्या मेन्यूपर्यंत सगळीकडे वांगी हवी असतात. ऑगस्टमध्ये लागवड केल्यास ३ महिन्यांत पीक तयार होतं. माझ्या गावातल्या एका काकूंच्या वांग्याच्या शेतीला इतकी मागणी होती की त्यांना मुंबईतून ऑर्डर यायच्या!

टिप्स :

• रोपांची निवड : रोपवाटिकेतून चांगल्या दर्जाची, निरोगी रोपे घ्या.

• खत व्यवस्थापन : सेंद्रिय आणि रासायनिक खतांचा संतुलित वापर करा.

• कीड नियंत्रण : वांग्यावर बुरशी किंवा किडी येऊ शकतात, त्यामुळे नियमित तपासणी करा.

• कापणी : वांगी चमकदार आणि मध्यम आकाराची असताना तोडा, ज्यामुळे बाजारात चांगला भाव मिळेल.

तुरई आणि दोडका (Ridge gourd & Sponge gourd)

तुरई व दोडका ही झपाट्याने उत्पादन देणारी पिके आहेत. ऑगस्टच्या सुरुवातीला लावल्यास ४५ ते ६० दिवसांत तोडणी सुरू होते. या पिकांची बाजारात सतत मागणी असल्याने दर आठवड्याला रोख उत्पन्न मिळत राहते. प्रति एकर ५०-८० क्विंटलपर्यंत उत्पादन मिळू शकते.

कारली (Bitter gourd)

औषधी गुणधर्म आणि खास चवेमुळे कारल्याला वर्षभर मागणी असते. ऑगस्टच्या पहिल्या-दुसऱ्या आठवड्यात लागवड केल्यास ६०-७० दिवसांत उत्पादन मिळते. सरासरी उत्पादन ५०-६० क्विंटल/एकर असते. कारल्याचा भाव हंगामात ₹२५-४० प्रति किलोपर्यंत मिळतो, त्यामुळे हे पिक नफा देणारे ठरते.

भेंडी (Okra)

भेंडी हे पिक बाजारात वर्षभर लोकप्रिय असते. ऑगस्टमध्ये लावल्यास ४५-५० दिवसांत उत्पादन मिळते. उत्पादन क्षमता ४०-५० क्विंटल/एकर आहे. पावसाळ्यानंतरच्या काळात भेंडीचा दर वाढण्याची शक्यता असते, ज्याचा फायदा शेतकऱ्यांना होतो.

पालेभाज्या (Shepu, Methi, Kothimbir)

शेपू, मेथी, कोथिंबीर ही पालेभाज्या फक्त २५-३० दिवसांत तयार होतात. बाजारात यांची सतत मागणी असल्याने जलद रोख उत्पन्न मिळते. लागवडीचा खर्च कमी असल्याने छोट्या शेतकऱ्यांसाठी ही चांगली पर्याय आहेत.

गवार (Cluster beans)

गवार ही प्रोटीनयुक्त भाजी असून शहरांमध्ये व निर्यातीमध्ये याला चांगली मागणी आहे. ऑगस्टमध्ये लागवड केल्यास ५०-५५ दिवसांत उत्पादन मिळते. भाव ₹३०-४० प्रति किलो मिळू शकतो.

नफा वाढवण्यासाठी टिप्स

• एकाच पिकावर अवलंबून न राहता पिकांचे विविधीकरण करा.

• बाजारात दर वाढेल अशा हंगामाबाहेरील पेरणीचा विचार करा.

• ग्राहकांना थेट विक्री करून मध्यस्थाचा खर्च कमी करा.

• साठवण सुविधा वापरून दर वाढल्यावर विक्री करा.

• बाजारभाव व हवामानाचा अंदाज रोज तपासा.

निष्कर्ष

ऑगस्ट महिन्यात हवामान अनुकूल असल्यामुळे योग्य नियोजन, पिकांची निवड आणि वेळेवर व्यवस्थापन केल्यास शेतकरी कमी खर्चात अधिक उत्पन्न मिळवू शकतात. हवामान व बाजारभावाचे योग्य भान ठेवून केलेली शेती नेहमीच जास्त नफा देते.