म्युच्युअल फंड म्हणजे काय? | What is Mutual Fund?
म्युच्युअल फंड म्हणजे अशी गुंतवणूक ज्यात अनेक गुंतवणूकदारांचे पैसे एका ठिकाणी जमा केले जातात. ते शेअर बाजार, रिअल इस्टेट, बाँड्स किंवा इतर मालमत्तांमध्ये गुंतवले जातात. या सर्व फंडचे व्यवस्थापन कंपनीच्या मार्केट विषयी तज्ज्ञ फंड मॅनेजर लोकांकडून केले जाते.
म्युच्युअल फंडच्या माध्यमातून सर्वसामान्य लोकांना त्यांचा मेहनतीचा, कष्टाचा पैसा फंड मॅनेजरच्या सहाय्याने शेअर बाजारात पैसे गुंतवण्याची संधी मिळते, जरी तुम्हाला बाजाराविषयी माहिती नसेल तरी तुम्ही त्यांच्या मदतीने पैसे इन्व्हेस्ट करू शकता.
पण याचा अर्थ असा नाही की तुमचे पैसे मार्केट तज्ज्ञ बाजारात लावत असतील तर पैसांवर जोखीम नाही. यात सुद्धा जोखीम आहे. म्हणून आपल्या कष्टाचे पैसे लावताना विचार आणि अभ्यास करून लावा.
म्युच्युअल फंडमधील मुख्य जोखीम
म्युच्युअल फंडमध्ये पैसे लावताना सर्वस्व जबाबदारी ही आपली असते, म्हणून गुंतवणूक करताना विचार करून करा. कारण यात जोखीम पूर्णपणे टाळता येत नाही, आणि टळतही नाही. काही प्रमुख जोखीम आहेत, ते पहा. त्याविषयी समजून आणि जाणून घ्या, जेणेकरून तुमच्या कष्टाचे पैसे सुरक्षित राहतील.
1️⃣ बाजारातील जोखीम (Market Risk):
मित्रांनो, एक गोष्ट लक्षात ठेवा: म्युच्युअल फंड हे पूर्णपणे शेअर बाजारावर अवलंबून असते. जर मार्केटमधील शेअर पडले, म्हणजे खाली गेले, तर त्यासोबत तुमच्या गुंतवणुकीचे मूल्यही खाली जाते आणि त्याची किंमत कमी होऊ शकते. याची सर्वात जास्त जोखीम ही इक्विटी फंडमध्ये असते. त्यामुळे बाजारात चढ-उतार कशा प्रकारे होत आहेत, त्याच्या अभ्यासावर गुंतवणूक करावी.
2️⃣ व्याजदरातील जोखीम (Interest Rate Risk):
तुम्ही डेट फंडमध्ये गुंतवणूक केली असेल, म्हणजे सरकारी बाँड्स, कॉर्पोरेट बाँड्स आणि ट्रेझरी बिले या सारख्या इतर फंडमध्ये गुंतवणूक केली असेल, तर एक गोष्ट लक्षात घ्या. डेट फंडमध्ये जेव्हा व्याजदरात बदल होतात, म्हणजे व्याज वाढते किंवा कमी होते, तेव्हा त्याचा परिणाम तुमच्या गुंतवणुकीवर होऊ शकतो. या फंडमध्ये व्याजदर वाढले तर बाँडच्या किमती झपाट्याने कमी होतात, आणि त्याचा परिणाम तुमच्या गुंतवणुकीच्या मूल्यावर होतो.
3️⃣ क्रेडिट जोखीम (Credit Risk):
प्रत्येक कंपनीवर कर्ज असते. कंपन्या कर्ज काढून इतर ठिकाणी, जसे डेट फंडमध्ये गुंतवणूक करतात. जर अशा कंपन्या आणि संस्था घेतलेले कर्ज फेडू शकल्या नाहीत, तर त्याचा परिणाम तुमच्या गुंतवणुकीवर होऊ शकतो.
4️⃣ लिक्विडिटी जोखीम (Liquidity Risk):
काही फंड काही वेळेसाठी लॉक असतात. अशा फंडमधून तुम्ही लगेच पैसे काढू शकत नाही. विशेष म्हणजे जेव्हा बाजारात अस्थिरता असेल किंवा तुमच्यावर संकट आले असेल.
आपण वरती गुंतवणुकीतील जोखमा पाहिल्या तर तुम्हाला पैसे डुबण्याची भीती वाटत असेल. पण तुम्ही योग्य नियोजन आणि अभ्यास केला तर हे जोखीम कमी करू शकता. समजा, तुम्हाला कमी जोखीम घ्यायची असेल तर तुम्ही डेट फंड किंवा हायब्रिड फंड यांची निवड करा.
आणि तुम्ही जोखीम घ्यायला तयार असाल तर जास्त परतावा देणाऱ्या इक्विटी फंड तुम्ही निवडू शकता. किंवा तुमच्या गुंतवणुकीसाठी योग्य ठरू शकते.
म्युच्युअल फंडवर लावले जाणारे कर (Taxation)
भारतात म्युच्युअल फंडवर मिळणारा नफा हा टॅक्समध्ये येतो. याचा अर्थ गुंतवणुकीमधून होणाऱ्या नफ्यावर तुम्हाला कर भरावा लागेल. आणि यासाठी भारतात विविध नियम आहेत, ते खालील प्रमाणे:
➤ इक्विटी फंडवर लावण्यात येणारा कर:
या मध्ये दोन मुख्य प्रकार पडतात: पहिला STCG (Short Term Capital Gain) आणि LTCG (Long Term Capital Gain). STCG नुसार तुम्ही केलेली गुंतवणूक १ वर्षाच्या आत विकण्याचा निर्णय घेतला किंवा विकली तर तुम्हाला १५ टक्के कर भरावा लागतो. LTCG नुसार तुम्ही १ वर्षानंतर केलेली गुंतवणूक काढण्याचा निर्णय घेतला तर १० लाख रुपयांपर्यंतचा नफा हा करमुक्त असतो. पण त्यावरील रकमेवर सरकार १० टक्के कर लावते.
➤ डेट फंडवर लावण्यात येणारा कर:
डेट फंडमध्ये ही STCG आणि LTCG नुसार कर आकारला जातो. डेट फंडमधील शेअर विकताना जर तुम्ही ३ वर्षांपूर्वी विकले तर तुम्हाला तुमच्या उत्पन्नाच्या स्लॅबनुसार कर भरावा लागेल, आणि तुम्ही ३ वर्षांनंतर शेअर विकले तर LTCG नुसार तुम्हाला २० टक्के कर भरावा लागेल. तेही इंडेक्सेशनसह.
➤ SIP गुंतवणूकवर लावण्यात येणारा कर:
SIP वर कर लावण्याचे नियम वेगळे आहेत. प्रत्येक हफ्ता हा स्वतंत्र गुंतवणुकीमध्ये येतो. त्यामुळे SIP गुंतवणुकीमध्ये विक्रीच्या तारखेवर तुम्हाला किती कर लागेल हे ठरवले जाते.
गुंतवणूक केलेले पैसे डूबण्यापासून वाचवण्यासाठी काय करावे?
1️⃣ विविधता (Diversification):
याचा अर्थ तुमचे सर्व पैसे एकाच फंडमध्ये गुंतवू नका. त्यांना वेगवेगळ्या फंडमध्ये गुंतवा, जेणेकरून एक फंड खाली गेला तर दुसऱ्या फंडमधून तुमचे पैसे निघतील.
2️⃣ अभ्यास (फंड विषयी संशोधन):
फंड विषयी संपूर्ण माहिती गोळा करा. त्यानंतर त्यामध्ये गुंतवणूक करावी की नाही, ते ठरवा. त्यासाठी तुम्ही फंडचे मागील सर्व रेकॉर्ड तपासावीत. फंड मॅनेजरचा रेकॉर्ड तपासा, फंड रेटिंग तपासा.
3️⃣ दीर्घकालीन गुंतवणूक:
कमी काळासाठी केलेल्या गुंतवणुकीमध्ये चांगला परतावा मिळत नाही. बाजारात होणाऱ्या चढ-उतारांचा परिणाम तुमच्या गुंतवणुकीवर कमी व्हावा यासाठी दीर्घ काळासाठी गुंतवणूक करा. जेणेकरून तुम्हाला चांगला नफा मिळेल.
4️⃣ आर्थिक तज्ज्ञांचा सल्ला:
तुम्हाला गुंतवणुकीविषयी काही समजत नसेल किंवा तुम्हाला अधिक माहिती हवी असेल तर तुम्ही तज्ज्ञांचा सल्ला अवश्य घ्या. जेणेकरून तुम्ही केलेली गुंतवणूक चांगली राहील आणि त्यात कोणत्याही प्रकारचा धोका निर्माण होणार नाही.