शेतीतून लाखोंची कमाई, पण कसं?
रामचंद्र बर्गे हे कोरेगावात राहणारे ६१ वर्षांचे शेतकरी. त्यांच्याकडे एकूण साडेसात एकर जमीन आहे, पण त्यांनी ३५ गुंठ्यांत हा प्रयोग केला. यावर्षी जानेवारीत त्यांनी ठिबक सिंचन आणि मल्चिंगचा वापर करून २६ प्रकारची पिकं लावली.
यात काय काय होतं? कांदा, भुईमूग, लसूण, वाटाणा, बीट, कोथिंबीर, वांगी, मिरची, भोपळा, परसबी, पावटा, वाल घेवडा, मका, दोडका, कारली, पालक, मुळा, मेथी, भेंडी आणि बरंच काही! ही यादी वाचूनच डोकं गरगरायला लागतं, नाही का?
त्यांनी काही पिकं घरच्या खाण्यासाठी ठेवली, तर काही स्थानिक बाजारात आणि वाशी मार्केटमध्ये विकली. उदाहरणच द्यायचं तर, १ गुंठ्यात त्यांनी १३० किलो ओली भुईमूग मिळवली. ५ गुंठ्यात दोडक्याचं १ टन उत्पादन झालं. ९ गुंठ्यात वाल घेवड्याचं सव्वा दोन टन उत्पादन मिळालं.
१६ गुंठ्यात भेंडीचं साडेतीन टन! या मालाला सरासरी ४५ ते ७० रुपये प्रति किलो दर मिळाला. विशेष म्हणजे, हा सगळा कारनामा त्यांनी फक्त ८५-९० हजार रुपये खर्चात केला. म्हणजे, खर्च वजा जाता त्यांचा नफा तब्बल २ लाख ८० हजारांहून जास्त!
यशाचं रहस्य काय?
रामचंद्र बर्गे यांच्या यशामागे त्यांची मेहनत, नियोजन, आणि शेतीची आवड आहे. त्यांच्या पत्नी इंदू यांनीही या कामात खूप साथ दिली. तसंच, साताऱ्यातल्या मृद सर्वेक्षण आणि मृद चाचणी कार्यालयातले उप कृषी अधिकारी सुनील यादव यांचं मार्गदर्शनही महत्त्वाचं ठरलं. बर्गे दरवर्षी मातीची तपासणी करतात आणि त्यानुसार पिकांची निवड करतात. ते म्हणतात,
“मी शेतीची पुस्तकं वाचतो, कृषी प्रदर्शनांना भेट देतो, आणि कृषी विभागाशी संपर्क ठेवतो. बांधावरची शेती टाळली तर यश नक्की मिळतं.”
त्यांनी ठिबक सिंचन आणि मल्चिंगचा वापर केला, ज्यामुळे पाण्याचा आणि खतांचा योग्य वापर झाला. मे आणि जून महिन्यात पावसामुळे काही नुकसान झालं, पण तरीही त्यांनी हे यश मिळवलं. जर पाऊस नसता, तर उत्पन्न आणखी वाढलं असतं, असं ते सांगतात.
शेतकऱ्यांसाठी प्रेरणा
रामचंद्र बर्गे यांनी दाखवून दिलं की, कमी जागेतही योग्य नियोजन आणि आधुनिक तंत्राने लाखो रुपये कमावता येतात. सातारा जिल्ह्यात अनेक शेतकरी पारंपरिक पिकं घेतात, पण बर्गे यांनी वेगळा मार्ग निवडला. त्यांनी १९८६ पासून आधुनिक पद्धतीने शेती सुरू केली, आणि आज त्यांचा हा प्रयोग इतरांसाठी आदर्श आहे. मला खरंच वाटतं, की त्यांच्यासारखी जिद्द आणि मेहनत असेल, तर शेतीतून काहीही साध्य करता येतं.